Ξεκινώντας για ένα τοπίο, καθέτως ειδομένο, γιατί μόνο έτσι νοήται το περίγραμμα, ως κόψη. Ως τομή άμεση, μιας χάρτας, μιας γεωγραφίας του ξένου, του νέου. Δηλαδή του πρωτόβγαλτου αυτού που φαίνεται για πρώτη φορά. Η καθετότης αυτή αρπάζει τον θεατή να μετέχει αυτού. Τον αρπάζει από τη μύτη της φύσης του. Έτσι το έργο αποτελεί μια εμπειρία κοινή, γνωστή με τον καλύτερο βαθμό εκφρασμένη. Ως ένας συλλογικός κοινός τόκος. Η μετέχουσα μορφή που εικονίζεται αποτελεί τόπο οικόπεδο για να χτίσει ο καθένας το σπίτι του. Είναι οικοδομήσιμη δεν ανταγωνίζεται δεν ενισχύει τη γνώμη αλλά ανάποδα θέτει το ρυθμό ενός κοινού χώρου. Τα πατήματά του αποτελούν σημάδια του πατώματος του ουρανού ενός πλέγματος δηλαδή από χορδές που αλληλοσταυρώνονται, κατεβαίνουν γλυκά σε αυτιά αγνών. Η προϋπόθεση της θέασης είναι η αγνότητα της οράσεως όχι της καλής προθέσεως. Η καλή πρόθεση πάντα κρατεί το δικό της τσουβάλι και ό,τι βλέπει το σπρώχνει εκεί μέσα. Ακόμα και η πιο καλή δυτική τέχνη έφτιαξε τέτοια τσουβάλια. Το Ελληνικό άγαλμα είναι το Ολύμπιο σώμα της ψυχής, η θέση τους, ύψος. Τα όριά του δεν είναι ευκρινή απ' όλους γι' αυτό και έμειναν ακατανόητα, στο φτιάξιμό τους. Το περίγραμμά του, το όριο του, εμφανίζεται μόνο σ' αυτούς που δοκιμάζονται στην ψίχα του. Δηλαδή στον ανοιχτό τόπο φωτός πριν το όριο. Αυτό κατά κάποιο τρόπο εμφανίζει και εμφανίζεται απ' αυτό. Είναι απόλυτη η θέση του ορίου. Ως να υπάρχει ένας αόρατος κόσμος παράλληλα του ορατού και ο γλύπτης τον εμφανίζει πάνω στις χαράξεις του. Η τέχνη του μάστορα ήταν να ζήσει αυτής της ζωής, ώστε να φανεί μόνο του το όριο, το μέτρο. Το μέτρο κατά κάποιο τρόπο ήταν δώρο, απάντηση, στο αίτημα του θαυμασμού του. Το μαργαριτάρι που το έβρισκε στο όστρακο το παρουσίαζε σε θέση που να αντέχεται. Δηλαδή τα Ελληνικά έχουν κάπως ένα πρόσχημα ,κυριολεκτικά, το οποίο θα το λέγαμε εστία. Αρπάζεσαι από ένα σημείο το οποίο είναι αρχή αφήγησης. Είναι καθαρά αφηγηματικό, μιας μυθολογικής εικόνας γεννήσεως, ουσιαστικά όλα αφηγούνται την γέννηση τους.
Η Μόνα Λίζα , προσφέρεται, διεκδικεί την προσοχή μας έχει
κάτι περισσότερο από προηγούμενα πορτραίτα της δύσης, δεν είναι φτιαγμένη ως μια ακόμα εικόνα αλλά μια "ζωντανή" εικόνα. Η ζωγραφική ανέκαθεν έδειχνε το πρωτότυπο δεν δύναται να ζήσει από μόνη της αυτόνομα ως μια άλλη φύση . O Λεονάρντο φιλοδοξεί να κατασκευάσει αυτή ακριβώς την αυτόνομη "ζωή". Αριστοτεχνικά συνθέτει ένα πρόσωπο- τόπο όπου θα ανακαλεί το δράμα του ανθρώπου δίνοντάς του υπόσχεση, για πρώτη φορά λαμβάνουμε υπόσχεση ζωής από μία κατασκευή.
Ο βυζαντινός ζωγράφος είναι ένας ανώνυμος μάστορας που προσεύχεται πριν ακουμπήσει το πινέλο.
Ο Λεονάρντο όμως ζει όταν το Βυζάντιο πεθαίνει και έτσι δεν ντρέπεται, θέλει να είναι ελεύθερη η διάνοια του για να φτιάξει τον νέο τόπο, τον τέλειο τόπο και που ο πόθος γι αυτόν θα φτιάξει τον νέο άνθρωπο.Ουσιαστικά το κόλπο του Λεονάρντο πατάει ακριβώς στο δράμα του ανθρώπου, στο πόνο του.
Όμως ο δυτικός ζει αυτόν το πόνο ιδιωτικά σαν ένα πληγωμένο δέντρο μέσα στο σκοτεινό δάσος,
Έτσι σε αυτό το ανώνυμο πλάσμα μέσα στο σκοτάδι, του προσφέρεται ένα πρόσωπο μάσκα ,κενό, το οποίο γεμίζει με την επιθυμία του δυστυχισμένου, και μεταμορφώνεται σε πρόσωπο του πόθου του.
Το μάτι γεμίζει επιθυμία, η όραση αποχωρεί, η πραγματικότητα χάνεται, και η φαντασίωση σε εισάγει στο κήπο των απολαύσεων.(ουσιαστικά ένσαρκα, γιατί εξοριζόμαστε και από τη ψυχή αποποιούμενοι το πένθος της) Ίσως γιαυτό η Μόνα Λίζα "ζητεί" μόνο το μάτι (το κενό , που αντιστρέφει το είδωλο) όχι την ιστορία, αλλά τη λήθη. Έτσι ο άνθρωπος χάνοντας τη μνήμη βυθίζεται στο νέο κόσμο ως πρωτόπλαστος.
Ας δούμε όλη την εικόνα.
Είναι στρογγυλή σαν το Μήλο, μέσα σε έναν κήπο. Αλλά εσύ έχεις μόνο αυτή μπροστά σου, δίπλα σου.
Η επιθυμία, (γιατί κι αυτή απομακρυνόμενη από το "κέντρο" του ανθρώπου χάνεται ), αιωρούμενη ως μπαλόνι, αυτόματα, αθέλητα κινούμενη, σκλαβώνεται, εγκλείεται σε κενό, αυτονομείται ,ο πρώτος μόνος. Το μάτι όλο επιθυμία, γεμίζει φαντασιακά, περιφερικά, σαν μάτι μύγας.
Το πρώτο μάτι φτιαγμένο για θέαμα.(πλανητάριο).
Στη συνέχειά, έχουμε την ένωση των αντιθέτων της Δύσεως,
Ως ζεύγος , (ως άσπρο, μαύρο πλέον) μένουν μαζί, για να γίνουν ένα, ίδια. Το πρώτο "Ένα" σκότους και φωτός, στον ίδιο τόπο, μόνα τους, παθητικά, αιωρούμενα, (σεξ). Η πρώτη ψευδαίσθηση αρμονίας.
Το πρώτο ψέμα, βγαλμένο από μία γλώσσα κενή, (απών),πάνω σε επίπεδο ,(καθρέπτης), άφωνη, γλοιώδεις, επιστρέφει. Η πρώτη στάμπα (μάσκα) προκύπτει από την Ηχώ. Έτσι έχουμε την πρώτη νέα εικόνα μας.
Έτσι μάτι , ψευδαίσθηση ,τύπωμα, είναι η αντικατάσταση της ψυχής, σε ψέμα, όπου μπορεί να αλλάζει, να μεταμορφώνεται, να μεταλλάσσεται, να πολλαπλασιάζεται. Το μάτι επιθυμία, η ψευδαίσθηση κενό-προβολή ως εσωτερικό,(πλακούντας), και το τύπωμα, προσωπείο πολλαπλών χρήσεων, ταυτότητα . Ο νέος άνθρωπος.
Η προοπτική του. Περπάτημα σε κενό χώρο, πάνω σε λεπίδες, πόνος σε κενό αέρος (το πάτημα στο όριο του σχήματος ,η ηδονή του "κουτιού", η ηδονή της διάνοιας να πατάει πάνω στα όρια μιας προδιαγεγραμμένης πορείας, ξανά και ξανά). η πρώτη ηδονή ,ανώδυνα. Η νέα αίσθηση, σαρκώδης χείλια, ψευδαίσθηση ως τριαντάφυλλο που "καταπίνει". H πέτσα.
Αυτός ο άνθρωπος που εντυπώθηκε παραπάνω, είναι ακριβώς αυτός που περπατάει στο κόκκινο χαλί της προοπτικής, με βάθος το σκοτεινό σπήλαιο της μαγείας, του μυστικού της μεταμόρφωσης, της "Υπόσχεσης".το σημείο Μηδέν του συστήματος της γραμμικής προοπτικής.
(Αυτά φαντάζουν σχεδόν αθώα μπρος στον "τεχνολογοπρωτογωνικό πολιτισμό" που ζούμε σήμερα.)
Η επικάθηση του εξωτερικού. Κάποιοι βλέπουν την βιτρίνα, προβάρουν αλλά δεν αγοράζουν, και άλλοι αγοράζουν και τα "φοράνε," και η εικόνα τους είναι οι "αναγεννημένοι" άνθρωποι της αναγεννησιακής τέχνης.
Όπως δείχνει ο νέος χάρτης όλα είναι ανάποδα ως προς τη Φύση μας, ο νέος ανθρωπάκος πρέπει να χωρέσει στη σφαίρα του κενού οπού είναι ένσαρκα, δηλαδή μας απομόνωσε και η σάρκα ως κύστη,
γιαυτό αναίσθητα, δίχως πένθος, αιωρούμαστε ως άγγελοι στην νέα κόλαση του μυαλού μας.
Όμως υπάρχει ένα ρήγμα στη επίπεδη κατασκευή ,και αυτό είναι η εικονικότητα η αλλιώς προβολή, από το μάτι επιθυμία . Σινεμά.
ΠΛΑΚΟΎΝΤΑΣ
Το συγκλονιστικό το οποίο μας αποκαλύπτεται είναι ότι, το μοντέλο για το νέο πρόσωπο το"αναγεννημένο" είναι παρμένο από το αγέννητο έμβρυο, η "ασπόνδυλη" φόρμα, η οποία σχηματίζεται από το γνωστό "σφουμάτο," είναι παρμένη από τις "ανατομικές μελέτες" του Λεονάρντο. Ο νέος κόσμος της Αναγέννησης είναι ουσιαστικά ένα κυκλικό σακούλι (το σημείο μηδέν της προοπτικής )στο οποίο θα μπαίνει το άτομο πλέον, μόνος του,και καθώς θα εμπλέει στο κενό θα λαμβάνει εικόνες ,ήχους ,θολά, από ένα μεγάλο αδελφό.Ένας τόπος μονίμου και ελεγχόμενης ψευδαισθήσεως.
Μία απόλυτα σύγχρονη εικόνα.
Το μάτι
στο κέντρο γυάλινος κύκλος, λευκός φακός , ως αψίδα μικρή που αλλεπάλληλα, ακτινωτά, περιοδικά, με επανάληψη, μεγαλώνει, αυξάνεται. Ο γυάλινος θόλος που προσφέρεται απρουπόθετα ως θέαμα, (πλανητάριο).
Το κάλος αφαιρείται και αντικαθίσταται από το στάσιμο μίας λεπτής γραμμής ενός ορίζοντα διαχωριστικά από τον θεατή ως κορδέλα εγκαινίων. Τα εγκαίνια του νέου κόσμου, όπου καλείσαι να τον δεχτείς ως έχει, σε δρόμο με προοπτική το κενό, περνώντας από φανταχτερά θεάματα που αγάλματα προβάλουν, ως αιώνιες κούκλες πρότυπα. Ο κόσμος γίνεται τσίρκο θαυμάτων, μπορείς να διαλέξεις και κουστούμι, τύπο, αναλόγως το γούστο. Γιατί με το γούστο και το κέφι συναντιέσαι με αυτό το "όμορφο", ως κάτι γευστικό, φαγώσιμο. Μια νέα γη κάποια σκαλοπάτια παραπάνω από αυτήν τη γη που πατούμε. Το χώμα, που ιδρώνεις σε κάθε σου βήμα, που έχει κόπο.
ΒΑΡΙΑ ΣΚΛΑΒΙΑ (Η σάρκα που λιώνει και μιας άγνωστης ταυτότητος συγκίνηση).
O Ρέμπραντ μας δείχνει το βλέμμα στο σκοτάδι αφαιρώντας ωμά κάθε ψευδαίσθηση, είναι το απόλυτο δράμα , το τέλος λίγο πριν τη παύση.
Συσσωρεύει μεγάλο πόνο, ένα κερί που το λιώνει η φλόγα.
Ίσως είναι το πρώτο έργο που μας παρουσιάζει με πρωτοφανή ωμότητα, για την εποχή του, το ρήγμα του θανάτου, σαν να βάζει το δυτικό να σταθεί όρθιος και να δει το Τέλος, και όλο αυτό σε χρόνο παρόν.Το" Δυτικό Φαγιούμ."
Ένα ισχυρό αντίδοτο στην "Υπόσχεση" της Μόνα Λίζα.
Η μοίρα της Δύσεως από την σαπουνόπερα στο δράμα, και ξανά, δίχως λύση.
Μία Εικόνα.
Η κραυγή της δύσεως, αυγή της ρωγμής, αγωνία, πρώτος ήχος, άγνωστος, συνέχεια, κυκλικές κινήσεις απατηλά όνειρα, όλα μαζί, σε στροβίλισμα έλξης, πύλη πένθους, άνοιγμα στο σκότος, πάθη εμφανίζονται, το πρώτο ανθρώπινο ίχνος μες στο άγνωστό, σε άσχετο χρόνο
Μάτι αντίθετο η επιθυμία τραβιέται μέσα, άμεσα το θέαμα ξεκληρίζεται. Ο πόνος, τρέλα της αναγνώρισης , γύρω από το μάτι θρήνος, ανάδυση κόλασης, βύθισμα
Η ΣΤΗΜΕΝΗ ΕΙΡΗΝΗ
Ο δυτικός ζει μόνος του το δράμα δεν υπάρχουν πλατείες . Η πλατείες της Ευρώπης είναι για να παρελαύνει η δύναμη,είναι για να παρουσιάζεται μπροστά τους κάτι συγκλονιστικό, λείπει το "αίθριο". Οι πλατείες είναι μεγάλες για να χωράει το μεγάλο, το υπερμεγέθες. Αυτό είναι το "πρόσωπο" της δύσης, αυτό για μυστήριους λόγους διαστροφής, θα γίνει "ταυτότητα". Είναι αριστοτεχνικό στη κατασκευή του , Γιατί στην αρχή, (ανθρωπίνως), ήθελαν να σκοτώσουν αυτό το σχηματισμένο σκότος το οποίο τους κυνηγούσε, πνεύμα σκοτεινό -φόβος μέσα στα άγρια δάση- αλλά η μόνη διέξοδος ήταν τα λιβάδια αυτοί οι καλοσχηματισμένοι λόφοι, οι οποίοι μοιάζουν με "πάρκα" ,αθώα. Έτσι το φοβερό σκοτάδι και το αγαθό, παραδείσιο σεμνό φως, ήταν μαζί από την αρχή σε κείνους τους τόπους, όχι η νύχτα και η μέρα αλλά μαζί νύχτα μέρα.Την Ελλάδα την είδαν ως τρόπο ένωσης αυτών των αντίθετων γιγάντων. ΚΑΛΌ ,ΚΑΚΌ. Έτσι της έδωσαν μία συγκαταβατική θηλυπρέπεια δηλαδή αφαιρώντας την υστερία από την γυναίκα έχουμε το προφίλ της "σοφίας" μία περίεργη μίξη ανδρικού και θηλυκού κάτι σαν τον σημερινό γκέι που δίνει την "μέντα" δίχως παρουσία. Η Ελληνική τέχνη ως σκηνικό μιας στημένης ειρήνης .Παράδειγμα η Μαντόνα με το Χριστό. Ο Ραφαήλ εδώ δεν υπηρετεί την αλήθεια αλλά την κοινή γνώμη περί του αγαθού της Δύσεως. Δηλαδή το αγαθό "δίδεται" από την μάνα φύση, εκεί βρίσκεται ως ατμόσφαιρα στην πρωινή υγρασία που σκεπάζει τα λουλούδια, αυτό το απαλό "χάδι", η φροντίδα, η "σοφία" της φύσης. Πατάει στον ορίζοντα ενός πάρκου όλα υποτάσσονται σε μια οριζόντια γραμμή και όλα τρέφονται από το γάλα της καλής μάνας που στο στήθος της κρύβεται το μυστικό της πλάσις. Αυτό πριν την Αναγέννηση δεν εικονοποιούνταν γιατί η ζωγραφική της Δύσεως έπαιρνε κάποια ακτίνα φωτός από τον Ήλιο του Βυζαντίου. Στην πρώιμη αναγέννηση όπως Τζότο, Μποτιτσέλι και άλλοι , έχουμε ένα λεπτότατο φως, κλεισμένο με προσοχή σε ένα γυάλινο δοχείο (η καλύτερη στιγμή της Δύσης ),το πολύτιμο που απέμεινε. Είναι όμως μόνο μία ειρηνική στιγμή.Έπειτα η τέχνη υπηρετεί την "αιγύπτια" αντίληψη εξουσίας (πάπα), η οποία έπρεπε να "ενδυθεί με αγάπη", η πειθώ της εξουσίας "για το καλό". η ένωση αυτή βρήκε την γλώσσα της στην ελληνική τέχνη. Δηλαδή η χειρότερη εξουσία με το ομορφότερο πρόσωπο.Ο Ραφαήλ έχοντας το πρόσωπο (της μαμάς) έτοιμο από τον Λεονάρντο , γεννάει τον καλύτερο καρπό της , ένα όμορφο μωρό, . Έτσι έχουμε το πρώτο "παιδί της μαμάς " στην ιστορία , το τριγωνικό σχήμα στο οποίο εντεχνιέντως στηρίζεται η σύνθεση δείχνει την κρυφή πυραμίδα της εξουσίας, δηλαδή ο (πατέρας) είναι η εξουσία. Αυτό ακριβώς το κατασκευασμένο πρότυπο οικογένειας θα γεννήσει την προβατίσια νοοτροπία των "καλών παιδιών" της Δύσεως. Ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα είναι "η σχολή των Αθηνών" του Ραφαήλ.Για πρώτη ίσως φορά έχουμε το στήσιμο ενός φιλοσοφικού σκηνικού,αλλά Τι μαθαίνουμε για την φιλοσοφία από αυτή την εικονογράφησή? Ότι οι φιλόσοφοι, απολάμβαναν κάποιου αξιώματος, σε ένα ανάκτορο, απόμακροι, έλυναν προβλήματα παραταγμένοι, ενάντια στο τυχαίο της αγοράς. Με άλλα λόγια ο Ραφαήλ παρέταξε αρμονικά, τους καλύτερους ηθοποιούς, για να παριστάνουν τους φιλοσόφους, ποζάροντας, "κατέχοντας" τη γνώση και λύνοντας προβλήματα. Μα αν ήταν έτσι γιατί σκότωσαν τον Σωκράτη? δεν δύναται μέσα σε αυτό το κλειστό τέλειο κατασκεύασμα, να δούμε την φτώχεια μας , να ρωτήσουμε, να ακούσουμε, να γεννηθεί λόγος, να ζητηθεί η αλήθεια, γιατί είναι όλα έτοιμα. Έτσι αυτή η εικονικότητα χρησιμοποιείται για την ενίσχυση του γοήτρου της εκάστοτε εξουσίας. και φαίνεται αμέσως αν αφαιρώντας από το κέντρο του έργου τους δύο πρωταγωνιστές βάλεις, το Πάπα ας πούμε. Θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε τον Πάπα στη θέση του Σωκράτη ?
Όποιος έχει διαβάσει Πλάτωνα ακόμα και να μην καταλαβαίνει τίποτα σχηματίζεται μέσα του, ως αίσθηση, ένας τόπος, που δεν είναι ακριβώς πάνω στη γη είναι κάπως πιο πάνω. Δεν είναι κλειστός. Είναι εκεί ας πούμε που o άνθρωπος "πετάει" από λαχτάρα, που "αρπάζεται" από έμπνευση , που "ζεσταίνεται" η καρδιά του. Ένα αίθριο, που ακούγεται για πρώτη φορά ίσως, ο λόγος του ανθρώπου. και ο τόπος αυτός γεννιόνταν μέσα στο πάρε δώσε της αγοράς.
ΌΠΕΡΑ (Η ανάκτηση της ανάσας)
Οι κουρτίνες ανοίγουν και ένα συγκλονιστικό θέαμα αποκαλύπτεται, ζωντανεύουν τα πάντα, οι φωνές ανεβαίνουν "αφύσικα" ,σε "ύψη" πρωτάκουστα, η "φτιαξιδωμένη" δυστυχία αποκαλύπτεται. Η όπερα δεν δίνει λύση δεν σε αλλάζει ,σε συνεπαίρνει αισθητικά και βγάζει από το κουστούμι του το δυτικό γυρνώντας τον "γυμνό" πίσω στους κρυφούς ήχους της Φύσεως που ξέχασε. Το κελάιδησμα των πουλιών ,τους ήχους των πηγών, την ομίχλη που μεταμορφώνει το τοπίο, και ένα αόρατο θύλη που αναδύεται από την υπέροχη μελωδία της ορχήστρας, του αφηγείται το δράμα του, και ενώ στην ελληνική τραγωδία ο "ζωντανός" μύθος κόβει την ανάσα, ώστε όταν την ξανά αποκτάς να"είσαι άλλος", στην όπερα, ανακτάς την χαμένη ανάσα που ήταν κομμένη από το "κολάρο".
Μία εικόνα.
Η ανάδυση. Ψηλά βγαίνουν πεταλούδες, ήχων εικόνες χαράς, μιας άλλης εποχής,
γεμάτο, πλούσιο, όλο ποτάμι πού έρχεται, μυρωδιές, αισθήσεις. Ο πρώτος χορός άφημα, λεπτή αύρα, μελωδία συνέχεια, πάλι και πάλι αυξανόμενο σε κύκλους θανάτου, γιατί? βαριά η νότα, το πρώτο πένθος άλλο από την τραγωδία αυτό πατήματα θρήνου τα πρώτα ίχνη δεν βγαίνεις ποτέ περιμένεις.
Η εμφάνιση της πρώτης εικόνας μας ως βάθος και ύψος
ο τόπος του ύμνου, άλλο αυτό άλλο από κάθε άλλο
μεταξύ δύο στη μέση το πρώτο απάντημα παύεις πια μόνος ,προχώρημα, κοινός ρυθμός, σε άπλωμα τόπου. Δίσκος κατόπτρου, ο κόσμος όλος, ο πρώτος λόγος, ύμνος, και αυτός μαζί με κάτι ακόμα σύνθετος, σε ένα, κοινός λόγος, κάτι σου λέει, άκου, μία διήγηση για αυτά που ήρθαν γι αυτά που θα έρθουν, παίζει για σένα για την ανθρώπινη τραγωδία όσο πιο λεπτά όσο πιο καλά πάνω σε νότες λεπτές αυξάνοντας κατεβάζοντας έτσι όπως η ζωή τρέχει έτσι όπως από πάντα έτρεχε, και περιμένει,
εσύ να παίξεις, και τότε μιλάς ως γέρος και σαν παιδί, παίζεις και λες και ακούς και λες και παίζεις και ακούς.
Ο δρόμος άνοιξε. Έσβησε η εικόνα του ιερού από τα μάτια μας. Τύφλωση, από εκεί και πέρα τα αισθητήρια χάνονται, η ψυχή κρύβεται. Ο Νους η Καρδιά? Τσάμπα οι "πτήσεις" του Πλάτωνα, αλλά τσάμπα και ο κόπος του Κυρίου? Δεν πέθανε ο Θεός, αλλάξαμε Θεό. Ζούμε με τις αντανακλάσεις της ανίερης εικόνας μας. Αλλά ποιός μας στήνει τα καθρεπτάκια? Πάμε πάλι. Ο Rodin θέλει να "είναι". Τώρα σ' αυτό το "είναι" παίζεται ένα γοητευτικό μυστήριο, κάτι σαν την Gioconda του Leonardo, γεμάτο υπόσχεση, μειδίαμα που υπόσχεται τα "πάντα". Είναι και Πάντα ο πρώτος συνδυασμός. Σαν Πασάς, και είμαι και όλα τα έχω. Αλλά τι είμαι, πάνω σε ποια υπόσχεση πατώ? Η υπόσχεση του "Πάντα" δεν κρύβει την πτωχεία μου, το "κενό μου". Να το σωτήριο πάτημα, το "κενό μου". Στο κενό ξεχνάς.
Η μνήμη, η μνήμη μας δόθηκε ως προίκα και όχι ως αποθήκη.
Εικόνα του κενού.
Λευκή τρύπα όπου αιωρείσαι στο κέντρο, φωτεινή μήτρα, αίσθηση παρθενίας.
Αυτό είναι , η αναστροφή των παλιών, όπως από πάντα αλλά ανάποδα.
Το ανάποδο κάτοπτρο.
Το ανάποδο συστρέφει την ψυχή, ορώμενη λάθος, Τυφλή δίχως εντύπωμα, αχρηστεύεται, παύει.
Η ζωγραφική στο κενό είναι όπως οι ζωγραφιές των σπηλαίων. Μαγεία και Πνεύματα.
Πολύ δύσκολο να προχωρήσουμε σ' αυτό το σπήλαιο, σκότος και αγγίγματα.
Αυτό είναι ο ουρανίσκος του στόματος της Gioconda. Απ' έξω η υπόσχεση, η υπόσχεση της "παρθένας" που περιμένει μόνο εσένα, για να σου δοθεί, έτσι γιατί είσαι "καλό παιδί".
Τι φίδι!
Ο Rodin πλάθει ακριβώς "ανθρώπους" που φίλησαν την Gioconda.
Αλλά αντί για γλώσσα, μπαίνει φίδι.
Το αίνιγμα λύεται, γνωρίζουμε πλέον που οφείλονται οι εσωτερικοί "εκφραστικοί" όγκοι των γλυπτών του Rodin. Μην πλανώμεθα από τα "ρωμαλέα" μοντέλα που επιλέγει, είναι για να δείξει την ήττα "δραματική". Η ήττα του άντρα από το σκότος,σκεύος ηδονής, με το ομορφότερο πρόσωπο. (επειδή το "έξω" έγινε "εξωτερικό" το πρόσωπο πλέον δεν είναι "υποδοχέας" αλλά λεπτή πέτσα για να βλέπεται). Έτσι, γυαλιστερά και ρωμαλέα, συσπώνται από τον βρασμό των εσωτερικών δυνάμεων, από τις οποίες κατέχονται. Η "σκέψη" για τον Rodin είναι γένους θυληκού θέλει να την "βιάσει". Δύσκολες,σκληρές εικόνες, αλλά αφαιρώντας το "ροζ" αυτοκόλητο αυτή την "εσωτερικότητα" βλέπουμε.
O βιασμένος άνθρωπος. Τώρα ως βιασμένοι ας το απολαύσουμε. Έγιναν τα "φιλήματα" που έπρεπε. Από εδώ και πέρα αιωρούμενα θρύψαλα, τυφλά ψάχνουν να ενωθούν. Ο άνθρωπος "κερδίζει" το αιώνιο δράμα. Εγκλεισμένος στον τόπο των απολαύσεων θρηνεί, χωρίς τον Λόγο. Έχει ξεχάσει τα πάντα. Κάποτε ο άνθρωπος έβλεπε τα "νώτα του Θεού". Τώρα του ψέματος. Ανοίγει ο δρόμος του μορίου, του ατόμου. Ο άνθρωπος "ανάποδος" πλέον διυλίζει τα μικροσκοπικά "κομματάκια του".Απο΄το μικρό στο μικρούτσικο, και από εκεί στο ΄τιποτα. Σπουδαία ανακάλυψη! Ο Πικάσσο μας έδειξε με χαριτωμένο τρόπο, με στύλ, μια συμπαθητική εικόνα της κολάσεως. Και αυτό πονηρό. Ή είναι κόλαση ή δεν είναι. Αλλά έπρεπε ο άνθρωπος να "ζήσει" κι αυτός. Μας το είπε και ίδιος ώς μετανοημένος στο τέλος της ζωής του λίγο πριν πεθάνει, αλλά η "μαγκιά" είναι να το πεις όσο σου "σηκώνεται" ακόμα. Το θέμα είναι ότι ανοίχτηκε Λεωφόρος, όπου παρελαύνουν στρατιές "τεράτων-ανθρώπων", από καλλιτέχνες με "ελαφρά τη καρδία" οι οποίοι "ζούνε" κι αυτοί όπως ο "Δάσκαλος" τους. Το καλλίτερο το πειστικότερο τέρας κερδίζει.(και αυτό είναι κυριολεκτικό γιατί η εικόνα του, πονηρά, ως στιλ, υιοθετείται εύκολα από τους νέους, το "ναι" και "όχι" της κολάσεως). Σαν τηλεπαιχνίδι. "Βαθύ Λαρύγγι" η Gioconda,τα δέχεται όλα.
Οι καλλιτέχνες ασφαλώς έπαψαν να είναι ασκητές. Ο Μιχαήλ Άγγελος ίσως ο τελευταίος στη Δύση. Υπάρχει όμως μία περίπτωση, ως ξαφνικό φως στο "μοντέρνο" σκότος.
Μία μικρή παρένθεση όμως πριν δουμε τον "μοναδικό". Οι ιμπρεσιονιστές μέτρησαν το φως χρονικά, δεν πήραν θέση, δεν "στάθηκαν", ώστε να το προσλάβουν ολόκληρο, αιώνιο, όπου φέρον, ως είδος, αμοιγές,ακέραιο, καθαρό, να εντυπωθεί στον ουρανό της ψυχής. Η "εντύπωση" των ιμπρεσιονιστών είναι σχεδόν φοβική, κάπως κοριτσίστικη "το πρωί χαίρομαι που βγαίνει ο ήλιος, το βράδυ μελαγχολώ" Στο τέλος μην αντέχοντας αυτή τη τρεπτοτητα "αγκάλιασαν" τον ορθολογισμό της επιστήμης. Όταν το αίτημα για την αλήθεια δεν "ζείται" δεν ζητείται καρδιακά, είναι εύκολο να χαθείς.
Επιστρέφουμε λοιπόν. Vincent. Van Gogh. Ο Vincent αρνήθηκε πεισματικά το "φίλημα". Καταρχήν δεν είναι της "Μόδας", πιστεύει στο Θεό. Γιά τον Vincent ο Θεός είναι "ζωντανό φως", που τον περιμένει σε κάθε λουλούδι, σε κάθε συνεφάκι που ζωγράφιζε. Με απόλυτη πίστη, απομονωμένος γεύονταν, όχι με απόλαυση, αλλά με πόνο αυτό που του "δίνονταν", αυξανόμενο, μέρα με τη μέρα, από το "κυνήγι του Θεού".Φύση, Φώς, Θεός, και τα τρία αυτά είναι ένα για τον φίλο μας. Μπορούμε να φανταστούμε πως ζούσε η ψυχή του μέσα σ' αυτά τα τοπία, πόσο έτοιμος ήταν, σε τι απίστευτο συναγερμό βρισκόνταν; Το φώς στο έργο του δεν έχει καμία σχέση με το φως της Δύσεως. Ο Vincent "αποκαλύπτει", "συμπληρώνει" αυτό που υπολείπεται. Και είναι σπουδαίο, το κατορθώνει με την Πίστη (έμεινε στην ιστορία ως τρελός όχι γιατί αυτοκτόνησε, αλλά γιατί πίστευε). Είναι ο πρώτος που μας πείθει λόγω της Πίστεως και όχι λόγο του Ταλέντου. Γι' αυτό ο Πικάσσο τον περιφρόνησε πλήρως, ο οποίος νοούσε τον εαυτό του ώς Ταύρο που έφυγε από την Ισπανία προς το "κέντρο" τη Γαλλία, μόνο που δεν είχε την "Ωραία Ευρώπη" στην πλάτη του.
Για να κλείσουμε "εύθυμα" το παραμύθι μας. Στην Τέχνη έπειτα υπήρξαν δύο "τάσεις". Η μία ασχολήθηκε με τα "ηδονικώς" άλυτα προβλήματα της Διάνοιας, ώς "σνομπ",υποτιμώντας. Γιατί ώς κομμάτι η Διάνοια είναι μόνη, με παρθενία και μοναξιά στο παγωμένο πύργο της. Η άλλη "τάση" ήταν οι "μάρτυρες" των κολάσεων τους, αυτομαστιγώνονταν, τρυπιώντουσαν, τρελαίνονταν. Οι γέροντες λένε "ο δαίμονας θεατρινίζει". Ερχεται εντέλει η Pop Art η οποία ως ιεραπόστολος προτεστάντης του καπιταλισμού, ησυχάζει τα πνεύματα, το διασκεδάζει, λίγο κόμιξ, λίγο όμορφα χρωματάκια, τα μοιράζει όλα από "αγάπη", και σκοτώνει και το τελευταίο ίχνος ανησυχίας που μπορεί να υπήρξε (η εποχή των γκέι).
Τώρα μη πλανώμεθα έχει σβήσει η Τέχνη. Όταν χάνεται η ψυχή, παύει και η γνώση, γιατί δεν υπάρχει τόπος γνωριμίας.
Είναι πολύ εύκολο να αλλάξεις τους Κινέζους, να τους επηρεάσεις, αρκεί να τους αλλάξεις το περιβάλλον στο οποίο ζούνε, τη τάξη του. Πρώτος ο Οδυσσέας πήγε κόντρα σ' αυτή τη τάξη, την ιεραρχία από τα στοιχεία της φύσεως, δεν εναρμονίστηκε με τα δώρα ή τις τιμωρίες, το μόνο που θυμόταν ήταν το νησί του. Ο Οδυσσέας είναι ως εξωγήινος σε εχθρικό περιβάλλον. Τι σπουδαίο, τον οδήγησε η μνήμη του πατέρα, η ευθύνη του. Ο πρώτος άνθρωπος. Γιατί? Γιατί πόθησαν την ελευθερία. Οι Έλληνες πάντα κάτι έβλεπαν και κάτι δεν έβλεπαν. Οι άλλοι λαοί προσλαμβάνουν τους εαυτούς τους ως ένα άλλο είδος της φύσεως. Οι Έλληνες είδαν πως ο άνθρωπος είναι άλλου τόπου γενεά. Έτσι με τη μνήμη του αγνώστου επέστρεφαν. Ίσως είπαν το απλό, "από την ίδια πόρτα που μπήκαμε, θα βγούμε". Γιατί Δύση και Ανατολή απ' αρχής φτιάχνουν πρωτόλεια κόμικς? Γιατί οι Έλληνες για πρώτη φορά θέτουν την εικόνα του ανθρώπου? Έκταση και ακοή. Προφίλ που βλέπει αυτό που ακούει, μυστήριο. Έτσι οι Έλληνες "νίκησαν" την Αίγυπτο, ζωγράφισαν την ακοή. Έτσι ο άνθρωπος γνωρίζει το πέραν του ιδιωτικού. Κανένας Φαραώ δεν ακούει, μια κουφή πέτρα, απόλυτη. Μόνο βλέπεται. Τι υπέροχη εικόνα, ο Οδυσσέας δεμένος στο κατάρτι ακούει τις σειρήνες. Χωρίς αυτή τη φοβερή πρόκληση τα όρια του θα έμεναν φαντασιακά, πλαστά. Δοκιμασία το "κράτημα", δώρο η ποιότητα, τέλος η πατρίδα.
Είναι μεγάλο μυστήριο ενώ οι Έλληνες "κράταγαν", δένονταν για να ελευθερωθούν, η Ανατολή "λύνεται" για να υποταχθεί, γίνεται εύκαμπτη για να προσαρμοστεί, να κρυφτεί. Η υποτέλεια της Ανατολής κρύβει έναν αρρωστημένο πόθο για ευτυχία. Την εικονοποιεί με κλειστά εσωτερικά φωτισμένα σχήματα-περιγράμματα απολύτως αφομοιωμένα, δηλαδή αντί το περίγραμμα να οριοθετεί "καθέτως" το "άλλο" σύμπαν του ανθρώπου, εκείνο "λέει", να τα "βρούμε". Αυτή ακριβώς είναι και η "αρμονία" της Ανατολής, το παζάρι. Ενώ οι Έλληνες "άλλαζαν" από το καλωσόρισμα του φωτός, στην Ανατολή αλλάζουν ρούχα, και δεν είναι αστείο, βλέπουμε ένα καμουφλάζ στις μορφές το οποίο συνοδεύεται από ένα μύχιο δουλικό χαμόγελο ευτυχίας από προσφερόμενη εργασία, σήμερα είναι πολύ συνήθης αυτή η εικόνα από νέα στελέχη επιχειρήσεων που θέλουν να ανέλθουν. Η ευτυχία της απουσίας, φοβερό, ποιός φόβος σέρνει τον άνθρωπο σε απαντήσεις δίχως ερωτήματα? Υπάρχει η συνθήκη της τιμής ,η οποία μας δόθηκε.
Η Δύση, δυστυχεί.Το φως στις βόρειες χώρες έχει την ποιότητα του ήλιου που είναι σε έκλειψη. Όταν υπάρχει τέτοια ποιότητα φωτός όλα φαίνονται "κυριολεκτικά", τα περιγράμματα είναι ξεκάθαρα, τα ερωτήματα λιγοστεύουν νομίζεις ότι τα είδες όλα ή τα πιστεύεις ως έχουν, ανεξάρτητα από τη μετοχή του φωτός σ' αυτά. Δηλαδή σε οδηγεί σε μια "αφελής" ματιά ,δεν χρειάζεται να κυνηγήσεις το "άπιαστο" για να δεις ολόκληρη την εικόνα ,παράδειγμα ποιός μπορεί νοητά να αφαιρέσει από την εικόνα της ελιάς, το φως που τη λούζει? Αν το κάνει δεν θα μείνει τίποτα. Ο Greco έρχεται μ' αυτή τη ζωντανή εμπειρία από την ελλάδα και με το "φτιάξιμο" της εικαστικής του γλώσσας από την ιταλία, βρίσκεται στην ισπανία. Το φως στην Ισπανία είναι "αιχμηρό", βίαιο, λεπίδι που πέφτει κάθετα σε μιά ξερή γη, δηλαδή εξίσου "αχρείαστο" όσο των βορείων. Το Τολέδο είναι μια μεσαιωνική πόλι με στενά σοκάκια σκοτεινά, ως λαβύρινθος δίχως διέξοδο, φόβος και σκότος από την Ιερά Εξέταση. Το αδιέξοδο και λύση. Το φως και σκότος στη Δύση είναι το ίδιο, ίσα. Παλεύουν συνεχώς μεταξύ τους για επικράτηση, εξουσία. Ο Greco τους εικονοποιεί το "φως που φέρει", ανοίγει πύλη από το σκότος σε ένα άλλο κόσμο. Παύει η πολεμική, το φως έρχεται ως Δόξα. Δωρεά του Θεού στους δυστυχισμένους. Ενώ για παράδειγμα για το Τισιάνο η πύλη αυτή είναι η μυθολογία (Αφροδίτες) και για τον Αναγενησιακό η "σωτήρια" τεχνολογία μίας τάξεως που "κατασκευάζεται" από μεγαλοφυΐες, ο Greco ζει μυστικώς τη πύλη αυτή και την εικονοποιεί, ως μόνη παρηγοριά και αλήθεια. Το αστράπτον, ξαφνικό φως που ενεργεί παράλληλα με τούτο εδώ τον κόσμο. Πιο κάτω το έρεβος, ο θάνατος.Είναι περίεργο που "κρατεί" τον θάνατο ο Greco, ίσως γιατί ενώ στο Βυζάντιο ο τόπος του Θεού "επικρατεί", στο έργο του Greco "κατεβαίνει". Δείχνει εφετζίδικο μπροστά στα ολόφωτα βυζαντινά ψηφιδωτά, αλλά ο Greco μιλάει στη νοοτροποία του Δυτικού η οποία είναι "πιστεύουμε όποιον μας νικά", έτσι τόσες "μεγαλοφυΐες" "νίκησαν" με τις ιδέες τους, οι οποίοι "σωτήρες" είναι πλασμένοι από τον πηλό των επιθυμιών των δυστυχισμένων. Μικρόνοια, δεν "χώραγαν", αρνούνταν το Ξένο.
Ο Μιχαήλ Άγγελος ασχολείται με τη διάρκεια. Ένας άνεμος που φυσά "σκαλίζει" τη πέτρα. Ίσως έτσι συνέλαβε την "ζωή" της Ελληνικής τέχνης, πνοή που αλλοιώνει, δίνει πνοή, παλμό ως κύμα, όπως τα νερά σ' ένα πανί που πνέει. Οι Έλληνες όμως είχαν την αύρα ως όχημα, άρμα φωτός,όπου σε τροχιά, τον χρόνο που πρέπει, εντύπωναν το νέο. Γι' αυτό και φαίνονται ανέγγιχτα. Ο Λόγος των Ελλήνων είναι και σώμα γιατί το φθαρτό αυτό σώμα αδυνατεί, δηλαδή όλη η δύναμις του ανθρώπου συγκεντρωμένη σε έναν τόπο. Λευκό μάρμαρο. Υπάρχουν επιφάνειες που "ζητούν", "θέλουν", συγκεντρώνουν, "κρατούν" το φως. Εκεί ακριβώς αρχίζει το "χάραγμα", άμεσα. Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν είναι λιγοστός, "αρπάζεται" από την έμπνευση, λύεται από το σώμα που "φτιάχνει" ο Leonardo και ζητά τη βοήθεια της φύσεως, όμως δεν αντέχει το "ασώματο" της Ελληνικής τέχνης , είναι απτικός θέλει να πλάσει, και το βρίσκει, Το σώμα που πλάθεται απ' έξω. Ίσως για πρώτη φορά εικονοποιείται ένα σώμα που συμμαχεί με το θέλημα της ψυχής , δηλαδή ένα σώμα που αναπτύσσεται, αυξάνεται, όχι με νεκρή τροφή. Δυστυχώς στη Δύση είχε είδη επικρατήσει η επωνυμία, ως ερπετό με δύο ουρές, η μία λέγεται "για το καλό" και η άλλη η εξουσία. Το "καλό " το "έχουν" οι αυθεντίες και η εξουσία τη δύναμη. Δέν υπάρχει Θεός στη Δύση, όλα εκλαμβάνωνται ως δυνάμεις οι οποίες ή παλεύουν ή συμμαχούν, στην αναγέννηση απλά τα "βρήκαν" μεταξύ τους και αυτό το ονόμασαν "αναγέννηση".
Ο Rodin επιλέγει την "ουρίτσα" της δυνάμεως λόγο της απίστευτης μεγαλομανίας του. Το έχει αυτό η μεγαλομανία, να αγκαλιάζει τον θάνατο. Έτσι και ο Rodin "αγκάλιασε" τα ερείπια της Αρχαίας Ελλάδας, τη δε "πνοή" του Μιχαήλ Άγγελου την είδε ώς "δική" του πνοή όπου ως Θεός πλάθει τον νέο άνθρωπο, μάλιστα τον άνθρωπο που "αξίζει" της εποχής του, (αυτό το "φρούτο" μας ήρθε από την Αναγέννηση, ο άνθρωπος στα μέτρα της εποχής του-είναι ψέμα μέγα ο άνθρωπος ως μέτρο- αλλιώς δεν θα δίνονταν τόση βαρύτητα στο "σκηνικό"). Ο "άνθρωπος" του Rodin λοιπόν.
