ΙΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΡΧΕΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ.

Ο Ψ Ε Ι Σ Τ Ο Υ Θ Η Λ Υ Κ Ο Υ (15)

Συνέχεια από Κυριακή, 10 Νοεμβρίου  2013                                    ΙΙ                                                                                                                                                                          ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΡΧΕΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ.   

4. ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ

I. Η  ΜΗΤΕΡΑ

Η θετική πλευρά του πρώτου τύπου του συμπλέγματος, δηλαδή η υπερανάπτυξη του μητρικού ενστίκτου, ταυτίζεται με αυτήν την πολύ γνωστή εικόνα της μητέρας που έχει εξυμνηθή σε όλες τις εποχές και σε όλες τις γλώσσες. Πρόκειται για την μητρική αγάπη, που είναι μια από τις πιο συγκινητικές και αξέχαστες μνήμες της ζωής μας, η μυστηριώδης ρίζα κάθε αύξησης και αλλαγής· την αγάπη που σημαίνει επιστροφή, καταφύγιο, και την μακριά σιωπή από την οποία κάθε τι αρχίζει και στην οποία κάθε τι τελειώνει. Μυστικά γνωστή και ακόμη ξένη σαν την φύση, τρυφερά στοργική και όμως σκληρή όπως οι μοίρα, χαρούμενος και ακούραστος δωρητής της ζωής – m a t e r  d o l o r o s a  και βουβή αμείλικτη πόρτα που κλείνει επάνω στους νεκρούς. Η μητέρα είναι η μητρική αγάπη, η  δ ι κ ή  μ ο υ  εμπειρία και το  δ ι κ ό  μ ο υ  μυστικό. Γιατί να διακινδυνεύσουμε να λέμε τόσα πολλά, τόσα πολλά λανθασμένα και ανεπαρκή και άσχετα, για το ανθρώπινο ον που ήταν η μητέρα μας, ο τυχαίος φορέας της μεγάλης εμπειρίας που περιλαμβάνει αυτήν την ίδια και εμένα και όλο το ανθρώπινο γένος, και μάλιστα ολόκληρη την δημιουργία, της εμπειρίας της ζωής που είμαστε παιδιά της; Η προσπάθεια να ειπωθούν αυτά τα πράγματα πάντα γινόταν, και πιθανόν πάντα θα γίνεται· αλλά ένα ευαίσθητο άτομο δεν μπορεί για λόγους δικαιοσύνης να βάλη αυτό το τεράστιο φορτίο νοήματος, ευθύνης, καθήκοντος, παράδεισος και κόλασης, πάνω στους ώμους ενός αδύναμου και υποκειμένου σε λάθη ανθρώπινου όντος – που τόσο αξίζει την αγάπη, την επιείκεια, την κατανόηση και την συγνώμη – και που στάθηκε η μητέρα μας. Αυτό το άτομο γνωρίζει πως η μητέρα φέρει για μας αυτήν την έμφυτη εικόνα της  m a t e r  n a t u r a  (μητέρας φύσης) ή  m a t e r  s p i r i t u a l i s (πνευματικής μητέρας), την ολότητας της ζωής, της οποίας είμαστε ένα μικρό και αβοήθητο κομμάτι. Ούτε και θα πρέπει να διστάσουμε έστω και για μια στιγμή να ελαφρώσουμε την ανθρώπινη μητέρα από αυτό ο τρομακτικό φορτίο, για το δικό μας καλό όπως και για το δικό της. Είναι ακριβώς αυτό το τεράστιο βάρος που μας δένει με την μητέρα και την κάνει να προσκολλάται στο παιδί της, με συνέπεια την φυσική και πνευματική καταστροφή και των δύο. ‘Ένα μητρικό σύμπλεγμα είναι κάτι από το οποίο δεν απαλλάσσεται κανείς με την τυφλή μείωση της μητέρας σε ανθρώπινες αναλογίες. Μαζί με αυτό διατρέχουμε τον κίνδυνο να διαλύσουμε την εμπειρία «Μητέρα» σε άτομα, καταστρέφοντας έτσι κάτι εξαιρετικά πολύτιμο και πετώντας το χρυσό κλειδί που μια καλή νεράιδα έβαλε στην κούνια μας. Αυτός είναι ο λόγος που η ανθρωπότητα πρόσθεσε πάντα ενστικτωδώς το προϋπάρχον θεϊκό ζευγάρι στους προσωπικούς γονείς – τον «πνευματικό» πατέρα και την «πνευματική» μητέρα [νονό και νονά] – έτσι ώστε, είτε από απλή ασυνειδησία είτε από κοντόφθαλμο ρασιοναλισμό, δεν αφήνεται ποτέ να ξεχασθή ως το σημείο να επενδύση τους δικούς του γονείς με θεϊκό χαρακτήρα. [Σ. τ. Μ.: Ας θυμηθούμε ότι οι αρχαίοι ήρωες-ημίθεοι έχουν κατά την παράδοση έναν ανθρώπινο και έναν θεϊκό πατέρα την ίδια στιγμή, π.χ. ο Ηρακλής είναι γιος του Αμφιτρίωνα και της Αλκμήνης, ή του Δία και της Αλκμήνης. Μπορούμε ίσως ακόμη να αναφέρουμε το χωρίο από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο: «Και αυτός ην ο Ιησούς ωσεί ετών τριάκοντα αρχόμενος, ων, ως ενομίζετο, υιός Ιωσήφ, του Ηλί, …  του Ενώχ, του Σηθ, του Αδάμ, του Θεού» (Γ΄23 -28) ].

Το αρχέτυπο είναι πραγματικά πολύ λιγώτερο ένα επιστημονικό πρόβλημα από ότι ένα επείγον ζήτημα ψυχικής υγείας. Ακόμη και αν όλες οι αποδείξεις για την ύπαρξη των αρχετύπων έλειπαν, και όλοι οι ευφυείς άνθρωποι στον κόσμο πετύχαιναν να μας πείσουν ότι κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να υπάρχη, θα έπρεπε αμέσως να τα επινοήσουμε, προκειμένου να εμποδίσουμε τις υψηλότερες και πιο σημαντικές αξίες μας από το να εξαφανισθούν στο ασυνείδητο. Γιατί όταν αυτές βυθιστούν στο ασυνείδητο, ολόκληρη η στοιχειακή δύναμη της αρχικής εμπειρίας χάνεται. Αυτό που εμφανίζεται τότε στη θέση της είναι η κρυστάλλωση στην εικόνα της μητέρας, και όταν αυτό εκλογικεύεται και «διορθώνεται» επαρκώς, δενόμαστε γερά στην ανθρώπινη λογική, και είμαστε καταδικασμένοι από εκεί και πέρα να πιστεύουμε αποκλειστικά ό,τι είναι λογικό. Αυτό είναι αρετή και πλεονέκτημα από την μια μεριά, αλλά από την άλλη περιορισμός και πτώχευση, επειδή μας φέρνει πιο κοντά στην ψυχρότητα του δογματισμού και της «διαφώτισης». Αυτή η θεά Λογική εκπέμπει ένα απατηλό φως που φωτίζει μόνο αυτό που ήδη γνωρίζουμε, αλλά απλώνει σκοτάδι πάνω σε όλα εκείνα τα πράγματα που θα μας ήταν πιο αναγκαίο να γνωρίζουμε και να συνειδητοποιούμε. Όσο πιο ανεξάρτητη υποκρίνεται πως είναι η «λογική», τόσο περισσότερο μεταμορφώνεται σε καθαρή διανοητικότητα που βάζει το δόγμα στην θέση της πραγματικότητας και μας δείχνει τον άνθρωπο όχι όπως είναι, αλλά όπως τον θέλει να είναι.

Είτε τα καταλαβαίνει είτε όχι, ο άνθρωπος πρέπει να διατηρήση την συνείδηση του κόσμου των αρχετύπων, επειδή μέσα σε αυτόν είναι ακόμη ένα κομμάτι της Φύσης και συνδέεται με τις ίδιες του τις ρίζες. Μια άποψη του κόσμου η μια κοινωνική τάξη που τον αποκόβει από τις αρχέγονες εικόνες της ζωής όχι μόνο δεν είναι πολιτισμός με καμμιά έννοια, αλλά, όλο και περισσότερο, είναι μια φυλακή ή ένας σταύλος. Εάν οι αρχέγονες εικόνες παραμείνουν συνειδητές με την μια ή την άλλη μορφή, η ενέργεια που ανήκει σ’ αυτές μπορεί να τρέξη ελεύθερα μέσα στον άνθρωπο. Αλλά όταν δεν είναι πια δυνατόν να διατηρήσουμε επαφή μαζί τους, τότε το τρομερό ποσό ενέργειας που περικλείεται σ’ αυτές τις εικόνες, το οποίο είναι επίσης η πηγή της μαγείας που βρίσκεται κάτω από το παιδικό γονικό σύμπλεγμα, βυθίζεται πιο μέσα στο ασυνείδητο. Το ασυνείδητο τότε φορτίζεται με μια ενέργεια που δρα σαν μια ακαταμάχητη «δύναμη υποστήριξης» σε οποιαδήποτε άποψη ή ιδέα ή τάση μπορεί να διαλέξη η διάνοιά μας να εμφανίση δελεαστικά μπροστά στα άπληστα μάτια μας. Με αυτόν τον τρόπο, ο άνθρωπος παραδίδεται στην συνειδητή πλευρά του, και η λογική γίνεται ο κριτής του σωστού και του λάθους, του καλού και του κακού. Είναι μακριά από τις προθέσεις μου να μειώσω το θεϊκό δώρο της λογικής, της υψηλότερης ικανότητας του ανθρώπου. Αλλά στον ρόλο του απόλυτου τυράννου δεν έχει νόημα –περισσότερο από όσο θα είχε το φως σε έναν κόσμο που το αντίθετό του, το σκοτάδι, θα έλειπε. Ο άνθρωπος θα έκανε καλά να προσέξη την σοφή συμβουλή της μητέρας, και να υπακούση στον αδυσώπητο νόμο της φύσης που βάζει όριο σε κάθε πλάσμα. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχάση πως ο κόσμος υπάρχει μόνο και μόνο επειδή αντίθετες δυνάμεις διατηρούνται σε ισορροπία. Έτσι και το λογικό εξισορροπείται από το παράλογο, και αυτό που προγραμματίζεται και μπαίνει σαν στόχος από αυτό που  υ π ά ρ χ ε ι.

Αυτό ταξίδι στον χώρο των γενικοτήτων ήταν αναπόφευκτο, επειδή η μητέρα είναι η  πρώτη λέξη του παιδιού και η τελευταία του ενηλίκου. Όλοι μας είμαστε τυλιγμένοι σαν παιδιά της στον μανδύα αυτής της Μεγάλης Ίσιδας. Αλλά επιστρέφουμε τώρα στους διαφορετικούς τύπους θηλυκού μητρικού συμπλέγματος. Μπορεί να φανή παράξενο το ότι αφιερώνω τόσο πολύ περισσότερο χρόνο στο μητρικό σύμπλεγμα στην γυναίκα από ότι στο αντίστοιχό του στον άνδρα. Η αιτία γι’ αυτό ήδη αναφέρθηκε: στον άνδρα, το μητρικό σύμπλεγμα δεν είναι ποτέ «καθαρό», πάντα είναι ανακατεμένο με το αρχέτυπο της anima, και αυτό έχει σαν συνέπεια οι γνώμες του άνδρα για την μητέρα να είναι πάντα συγκινησιακά φορτισμένες με την έννοια του ότι δείχνουν συναισθηματισμό. Μόνο στις γυναίκες είναι δυνατόν να εξετάσουμε τις επιδράσεις του μητρικού αρχετύπου χωρίς ανάμειξη συναισθηματισμού, και ακόμη και τότε η έρευνα έχει προοπτικές επιτυχίας μόνο όταν δεν έχει αναπτυχθή κάποιος αντισταθμιστικός animus.

ΙΙ. Ο  ΥΠΕΡΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΟΣ  ΕΡΩΣ

Σχεδίασα μια ελάχιστα κολακευτική εικόνα αυτού του τύπου όπως τον συναντάμε στο πεδίο της ψυχοπαθολογίας. Αλλά αυτό ο τύπος όσο και αν φαίνεται απωθητικός, έχει και θετικές πλευρές, που η κοινωνία δεν θα μπορούσε εύκολα να παραβλέψη. Πραγματικά, πίσω από αυτό που είναι ίσως η χειρότερη συνέπεια αυτής της στάσης, δηλαδή η ασυνείδητη καταστροφή γάμων, μπορούμε να δούμε μια εξαιρετικά σημαντική και σκόπιμη ρύθμιση της φύσης. Αυτός ο τύπος συχνά αναπτύσσεται σε αντίδραση σε μια μητέρα που είναι ολοκληρωτικά σκλάβα της φύσης, καθαρά ενστικτώδης και επομένως με την τάση να «καταβροχθίζη» τα πάντα. Μια τέτοια μητέρα είναι ένας αναχρονισμός, ξανακύλισμα σε ένα πρωτόγονο στάδιο μητριαρχίας, όπου ο άνδρας ζη μια ανούσια ύπαρξη σαν απλός γεννήτορας και δουλοπάροικος. Ο αντισταθμιστικός τονισμός του στοιχείου του Έρωτα στην κόρη στοχεύει σε κάποιον άνδρα που θα πρέπει να σωθή από την επικράτηση του θηλυκού – μητρικού στοιχείου στη ζωή του. Μια γυναίκα αυτού του τύπου επεμβαίνει ενστικτωδώς όταν την προκαλέση η ασυνειδησία του παντρεμένου συντρόφου. Θα διαταράξη αυτήν την άνετη ηρεμία που είναι τόσο επικίνδυνη για την προσωπικότητα του άνδρα, αλλά που συχνά θεωρείται από αυτόν σαν γαμήλια πίστη. Αυτή η αυτάρκεια τον οδηγεί σε τέλεια ασυνειδησία της προσωπικότητάς του, και σε εκείνους τους υποτιθέμενους ιδεώδεις γάμους, όπου αυτός δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο Μπαμπάς και αυτή τίποτε άλλο παρά η Μαμά, και ακόμη φωνάζουν ο ένας τον άλλον με αυτό το όνομα. Αυτό είναι ένα ολισθηρό μονοπάτι που μπορεί εύκολα να υποβιβάση τον γάμο στο επίπεδο μιας απλής κλωσσοφωλιάς.

Μια γυναίκα αυτού του τύπου κατευθύνει την φλογερή ακτίνα του Έρωτά της πάνω σε έναν άνδρα που η ζωή του είναι πνιγμένη από την μητρική φροντίδα, και κάνοντας αυτό προκαλεί μια ηθική σύγκρουση. Αλλά χωρίς αυτό δεν μπορεί να υπάρξη συνείδηση της προσωπικότητας. «Μα γιατί επιτέλους», μπορεί να ρωτήσετε, «είναι απαραίτητο ο άνδρας να πετύχη, με αυτόν ή τον άλλο τρόπο, ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητότητας;». Αυτό είναι πραγματικά το κρίσιμο ερώτημα, και δεν βρίσκω εύκολη την απάντηση. Αντί για μια πραγματική απάντηση, μπορώ να κάνω μόνο μια ομολογία πίστης: πιστεύω πως, μετά από χιλιάδες και εκατομμύρια χρόνια, κάποιος θα πρέπει να συνειδητοποιήση ότι αυτός ο θαυμάσιος κόσμος από βουνά και ωκεανούς, ήλιους και φεγγάρια, γαλαξίες και νεφελώματα, φυτά και ζώα,  υ π ά ρ χ ε ι. Από έναν χαμηλό λόφο στις πεδιάδες Athi της Ανατολικής Αφρικής παρακολούθησα κάποτε τις τεράστιες αγέλες από άγρια ζώα να βόσκουν μέσα σε σιωπηλή ακινησία, όπως έκαναν και προ αμνημονεύτων χρόνων, με το άγγιγμα μόνο της ανάσας ενός αρχέγονου κόσμου. Ένοιωσα τότε σαν να ήμουνα ο πρώτος άνθρωπος, το πρώτο πλάσμα, που γνώριζε ότι όλα αυτά  υ π ά ρ χ ο υ ν. Ολόκληρες ο κόσμος γύρω μου ήταν ακόμη στην πρωταρχική του κατάσταση· δεν ήξερε πως  υ π ή ρ χ ε. Και τότε, εκείνη ακριβώς την στιγμή που εγώ τον γνώρισα, ο κόσμος πέρασε στην ύπαρξη· χωρίς εκείνη την στιγμή δεν θα είχε υπάρξει ποτέ. Ολόκληρη η Φύση αναζητάει αυτόν τον στόχο και τον βρίσκω να εκπληρώνεται στον άνθρωπο, αλλά μόνο στον πιο υψηλά ανεπτυγμένο και πιο ολοκληρωμένο συνειδητό άνθρωπο. Κάθε βήμα, ακόμη και το μικρότερο, σε αυτόν τον δρόμο της ολοκληρωμένης συνειδητοποίησης προσθέτει τόσα πολλά στον κόσμο.

Δεν υπάρχει συνειδητότητα χωρίς την διάκριση των αντιθέτων. Αυτή είναι η πατρική αρχή, ο Λόγος, που αιώνια πολεμάει να βγη από την αρχέγονη ζεστασιά και το αρχέγονο σκοτάδι της μητρικής μήτρας· με μια λέξη από την ασυνειδητότητα. Η θεϊκή περιέργεια λαχταράει να γεννηθή, και δεν δειλιάζει από τις συγκρούσεις, τα βάσανα ή την αμαρτία. Η ασυνειδησία είναι η αρχέγονη αμαρτία, το κακό το ίδιο, για τον Λόγο. Επομένως η πρώτη του δημιουργική πράξη απελευθέρωσης είναι η μητροκτονία, και το πνεύμα που τόλμησε να αντιμετωπίση όλα τα ύψη και τα βάθη πρέπει, όπως λέει ο Συνέσιος, να υποφέρη την θεϊκή τιμωρία, το δέσιμο στους βράχους του Καυκάσου. Τίποτε δεν μπορεί να υπάρξη χωρίς το αντίθετό του· και τα δύο ήταν ένα στην αρχή και θα είναι πάλι ένα στο τέλος. Η συνειδητότητα μπορεί να υπάρξη μόνο μέσω της συνεχούς αναγνώρισης του ασυνειδήτου, ακριβώς όπως ο,τιδήποτε ζη πρέπει να περάση μέσα από πολλούς θανάτους.

Η πρόκληση της σύγκρουσης είναι μια εωσφορική αρετή με την αληθινή έννοια της λέξης. Η σύγκρουση γεννάει την φωτιά, την φωτιά των παθών και των συγκινήσεων, που όπως κάθε άλλη φωτιά έχει δύο όψεις, αυτή της καύσης και αυτή της δημιουργίας φωτός. Από την μια μεριά, η συγκίνηση είναι η αλχημιστική φωτιά που η ζεστασιά της δίνει την ύπαρξη στα πάντα και η θέρμη της κάνει στάχτη ο,τιδήποτε περιττό (omnes superfluitates comburit). Αλλά από την άλλη μεριά, η συγκίνηση είναι η στιγμή που το ατσάλι συναντάει την πέτρα και ξεπηδάει μια σπίθα, επειδή η συγκίνηση είναι η κύρια πηγή της συνειδητότητας. Δεν υπάρχει μετάβαση από το σκοτάδι στο φως ή από την αδράνεια στην κίνηση χωρίς συναίσθημα.

Η γυναίκα που μοίρα της είναι να ταράζη δεν είναι μόνο καταστρεπτική, εκτός από παθολογικές περιπτώσεις. Κανονικά αυτή που ταράζει η ίδια πιάνεται στα δίχτυα της ταραχής· αυτή που προκαλεί την αλλαγή αλλάζει η ίδια, και η λάμψη της φωτιάς που ανάβει φωτίζει και διαφωτίζει όλα τα θύματα αυτής της κατάστασης. Αυτό που φαινόταν σαν μια αναστάτωση χωρίς νόημα, γίνεται μια διαδικασία κάθαρσης:

Έτσι που κάθε τι μάταιο

 Να μικρύνει και να αφανισθή 

(Faust,μέροςII,πράξη5).                                                                                                                                                               Εάν μια γυναίκα αυτού του τύπου δεν συνειδητοποιήσει το νόημα της λειτουργίας της , εάν δεν γνωρίσει ότι είναι     

Μέρος αυτής της δύναμης

 Που πάντα κάνει το κακό αλλά γεννάει το καλό,

(ο. π., μέρος Ι , πράξη Ι)

Θα χαθή η ίδια από αυτό το σπαθί που έχει. Αλλά η συνειδητότητά της την μεταμορφώνει σε σωτήρα και λυτρωτή.

III. Η  «ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ»  ΚΟΡΗ

Η γυναίκα του τρίτου τύπου, που ταυτίζεται τόσο με την μητέρα ώστε τα ένστικτά της παραλύουν μέσω της προβολής, δεν παραμένει απαραίτητα γι’ αυτόν τον λόγο για πάντα ένας παράγοντας απελπιστικά ανύπαρκτος. Αντίθετα, εάν είναι κατά κάποιο τρόπο φυσιολογική, υπάρχουν πολλές πιθανότητες το άδειο σκεύος να γεμίση από μια ισχυρή προβολή της anima. Πραγματικά, η μοίρα αυτής της γυναίκας εξαρτάται από αυτήν την πιθανότητα· δεν μπορεί ποτέ να βρη τον εαυτό της, ούτε καν να τον πλησιάση, χωρίς την βοήθεια ενός άνδρα· πρέπει κυριολεκτικά να απαχθή, να κλαπή από την μητέρα της. Ακόμη, θα πρέπει να παίξη τον ρόλο που είναι καθορισμένος γι’ αυτήν για πολύ χρόνο και με μεγάλη προσπάθεια, μέχρι πραγματικά να τον μισήση. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέση ίσως να ανακαλύψη ποια πραγματικά είναι. Αυτές οι γυναίκες μπορούν να γίνουν αφοσιωμένες και γεμάτες αυταπάρνηση σύζυγοι ανδρών που ολόκληρη η ύπαρξή τους εξαρτάται από την ταύτισή τους με ένα επάγγελμα ή ένα μεγάλο ταλέντο, αλλά που, κατά τα άλλα, είναι ασυνείδητοι και έτσι παραμένουν. Επειδή δεν είναι τίποτε άλλο οι ίδιοι παρά μάσκες, και η γυναίκα πρέπει να παίξη τον αντίστοιχο ρόλο με μια επίφαση φυσικότητας. Αλλά αυτές οι γυναίκες μερικές φορές έχουν πολύτιμα χαρίσματα που παραμένουν ανανάπτυκτα μόνο και μόνο επειδή δεν έχουν καμμιά συνείδηση της προσωπικότητάς τους. Μπορεί να προβάλουν το δώρο ή το χάρισμα πάνω σε έναν άνδρα που δεν το έχει, και τότε έχουμε την περίπτωση ενός εντελώς ασήμαντου άνδρα που φαινόταν πως δεν είχε απολύτως καμμιά ευκαιρία στην ζωή του, ξαφνικά να υψώνεται σαν με ένα μαγικό χαλί στις πιο υψηλές κορυφές της επιτυχίας.Cherhez la femme, και έχετε το μυστικό της επιτυχίας του. Αυτές οι γυναίκες  θυμίζουν – ας μου συγχωρεθή η αγενής σύγκριση – μεγάλες δυνατές σκύλες που το βάζουν στα πόδια μπροστά στο μικρότερο σκυλί απλώς και μόνο επειδή είναι ένα τρομερό αρσενικό, και δεν τους περνάει από το μυαλό ποτέ να το δαγκώσουν.

Τελικά, θα πρέπη να υπογραμμίσουμε ότι η  κ ε ν ό τ η τ α είναι ένα μεγάλο θηλυκό μυστικό. Είναι κάτι εντελώς ξένο προς τον άνδρα· το χάσμα, τα απροσμέτρητα βάθη, το yin. Η λύπηση γι’ αυτήν την άδεια ανυπαρξία πηγαίνει κατ’ ευθείαν στην καρδιά του (μιλάω εδώ σαν άνδρας), και νοιώθει κανείς τον πειρασμό να πη πως σε αυτό συνίσταται όλο το «μυστήριο» της γυναίκας. Μια τέτοια γυναίκα είναι η ίδια η μοίρα. Ένας άνδρας μπορεί να πη τί του αρέσει σ’ αυτήν· να είναι υπέρ ή κατά αυτού, ή και τα δύο μαζί· στο τέλος πέφτει, παράλογα ευτυχισμένος, σε αυτόν τον λάκκο, ή, εάν δεν πέση, τα έχει κάνει θάλασσα και έχει χάσει την μοναδική του ευκαιρία να γίνη άνδρας. Στην πρώτη περίπτωση, δεν μπορεί κανείς να τον μεταπείση για την ανόητα καλή του τύχη, και στην δεύτερη δεν μπορεί να κάνη την δυστυχία του να φαίνεται εύλογη. «Οι Μητέρες, οι Μητέρες, τί παράξενα ακούγεται!» (Faust, Μέρος ΙΙ, πράξη Ι). Με αυτόν τον στεναγμό, που είναι η σφραγίδα της συνθηκολόγησης του αρσενικού καθώς πλησιάζει στο βασίλειο των Μητέρων, περνάμε στον τέταρτο τύπο.

IV. ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΜΗΤΡΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ

 Σαν παθολογικό φαινόμενο, αυτό ο τύπος είναι ένας δυσάρεστος, απαιτητικός και κάθε άλλο παρά ικανοποιητικός σύντροφος για τον άνδρα της, επειδή επαναστατεί με κάθε ίνα της ύπαρξής της ενάντια σε ότι ξεπηδάει από φυσικό έδαφος. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει λόγος η αυξανόμενη εμπειρία της ζωής να μην την διδάξη μερικά πράγματα, έτσι που κατ’ αρχήν σταματάει να μάχεται την μητέρα με την προσωπική και περιορισμένη έννοια. Αλλά ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση αυτή η γυναίκα θα παραμείνη εχθρική απέναντι σε οτιδήποτε είναι σκοτεινό, ασαφές και αμφίβολο, και θα καλλιεργήση κάθε τι σίγουρο, καθαρό και λογικό. Ξεπερνώντας την πιο θηλυκή αδελφή της στην αντικειμενικότητα και ψυχρότητα της κρίσης, μπορεί να γίνη φίλη, αδελφή και ικανή σύμβουλος του άνδρα της. Οι δικές της αρσενικές φιλοδοξίες την κάνουν ικανή να έχη μια ανθρώπινη κατανόηση της ατομικότητας του άνδρα της που ξεπερνάει κατά πολύ την ερωτική περιοχή. Η γυναίκα με αυτόν τον τύπο μητρικού συμπλέγματος έχει ίσως την καλύτερη πιθανότητα από όλες να κάνη τον γάμο της εξαιρετική επιτυχία κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού της ζωής της. Αλλά αυτό ισχύει μόνο εάν πετύχη να ξεπεράση την κόλαση του «θηλυκότητα και μόνο θηλυκότητα», το χάος της μητρικής μήτρας, που είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνός της εξ αιτίας του αρνητικού της συμπλέγματος. Όπως ξέρουμε ένα σύμπλεγμα μπορεί πραγματικά να ξεπερασθή μόνο εάν βιωθή εξωτερικά στον πληρέστερο δυνατό βαθμό. Με άλλα λόγια, εάν επιθυμούμε να αναπτυχθούμε περισσότερο θα πρέπει να φέρουμε κοντά μας και να πιούμε ως το τελευταίο κατακάθι ό,τι, εξ αιτίας των συμπλεγμάτων μας, έχουμε κρατήσει σε απόσταση.

Αυτός ο τύπος αρχίζει τα βήματά του στον κόσμο με αναστραμμένο πρόσωπο, όπως η γυναίκα του Λωτ που κοιτάζει πίσω της τα Σόδομα και Γόμορρα. Και συνεχώς ο κόσμος και η ζωή περνούν δίπλα της σαν ένα όνειρο – μια ενοχλητική πηγή ψευδαισθήσεων, απογοητεύσεων και ερεθισμών, που όλα τους οφείλονται αποκλειστικά στο γεγονός ότι δεν μπορεί να κάνη τον εαυτό της να κοιτάξη κατ’ ευθείαν για μια στιγμή. Εξ αιτίας της εντελώς ασυνείδητης, ενστικτώδους στάσης της απέναντι στην πραγματικότητα, η ζωή της στην ουσία κυριαρχείται από αυτό που τόσο σκληρά πάλευε εναντίον του – την αποκλειστικά μητρική θηλυκή πλευρά. Αλλά εάν αργότερα γυρίση το πρόσωπό της, θα δη τον κόσμο για πρώτη φορά, ας πούμε, στο φως την ωριμότητας, και ακόμη στολισμένο με όλα τα χρώματα και τα μαγευτικά θαύματα της νιότης, και μερικές φορές και της παιδικής ηλικίας. Αυτό είναι ένα όραμα που φέρνει την γνώση και την ανακάλυψη της αλήθειας που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση της συνειδητότητας. Ένα μέρος της ζωής έχει χαθεί, αλλά το νόημα της ζωής έχει σωθεί γι’ αυτήν.

Η γυναίκα που πολεμάει ενάντια στον πατέρα της έχει ακόμη την δυνατότητα να ζη μια ενστικτώδη, θηλυκή ύπαρξη, επειδή απορρίπτει μόνο αυτό που είναι ξένο γι’ αυτήν. Αλλά όταν πολεμάει ενάντια στην μητέρα μπορεί, με τον κίνδυνο να τραυματίση τα ένστικτά της, να φθάση σε μεγαλύτερη συνειδητότητα, επειδή, αποκηρύσσοντας την μητέρα, αποκηρύσσει οτιδήποτε είναι σκοτεινό, ενστικτώδες, αμφίβολο και ασυνείδητο μέσα στην ιδία της την φύση. Χάρη στην φωτεινότητα, την αντικειμενικότητα και την αρρενωπότητά της, η γυναίκα αυτού του τύπου βρίσκεται συχνά σε σπουδαίες θέσεις, στις οποίες η καθυστερημένη ανακάλυψη της μητρικής της ιδιότητας, οδηγημένη από μια ψυχρή διάνοια, ασκεί μια πολύ ευεργετική επίδραση. Αυτός ο σπάνιος συνδυασμός γυναικείας φύσης και αρσενικής κατανόησης αποδεικνύεται πολύτιμος στο χώρο των στενών σχέσεων, όπως και σε πρακτικά ζητήματα. Σαν πνευματικός οδηγός και σύμβουλος του άνδρα, μια τέτοια γυναίκα, απαρατήρητη από τον κόσμο, μπορεί να παίξη έναν ρόλο με μεγάλη επιρροή. Εξ αιτίας των χαρακτηριστικών της, το αρσενικό μυαλό βρίσκει την γυναίκα αυτού του τύπου πιο εύκολη στην κατανόηση από τις γυναίκες με άλλες μορφές μητρικού συμπλέγματος, και γι’ αυτόν τον λόγο συχνά οι άνδρες την ευνοούν με την προβολή θετικών μητρικών συμπλεγμάτων. Η υπερβολικά θηλυκή γυναίκα τρομάζει τους άνδρες που έχουν ένα μητρικό σύμπλεγμα χαρακτηριζόμενο από μεγάλη ευαισθησία. Αλλά αυτή η γυναίκα δεν φοβίζει τον άνδρα, επειδή χτίζει γέφυρες για το αρσενικό μυαλό, πάνω από τις οποίες ο άνδρας μπορεί με ασφάλεια να οδηγήση τα συναισθήματά του την απέναντι όχθη. Η καθαρότητα της κατανόησής της του εμπνέει εμπιστοσύνη, κάτι που δεν πρέπει να υποτιμηθή, και που λείπει από την σχέση ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα πολύ πιο συχνά από ότι θα νόμιζε κανείς. Το στοιχείο του Έρωτα στον άνδρα δεν οδηγεί μόνο προς τα επάνω αλλά και προς τα κάτω, σε αυτόν τον παράξενο κόσμο της Εκάτης και της Kali, που προκαλεί τρόμο σε κάθε διανοούμενο άνδρα. Η κατανόηση που έχει αυτός ο τύπος της γυναίκας θα είναι ένα οδηγητικό άστρο γι’ αυτόν στο σκοτάδι και τους φαινομενικά ατελείωτους λαβύρινθους της ζωής.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος