Με λίγα λόγια, η μάχη κατά πρώτο δεν πρέπει διόλου να διεξαχθεί στο αποκαλούμενο πολιτιστικό μέτωπο διότι ενεργώντας έτσι αναπόφευκτα εμπλεκόμαστε και θέτουμε σε κίνηση τη διεργασία του εκφυλισμού που επιθυμούμε να αποφύγουμε. Πράγματι η μόνη θετική ενέργεια που ίσως απομένει τώρα στον καλλιτέχνη είναι να αποσυρθεί από την πολιτισμική μάχη, όχι όμως στην απελπισία ή σε κάποια χαβούζα αλλά στη σιωπή ή σ΄αυτό που ο Yeats έχει αποκαλέσει "το δικό μας σκοτάδι", σ αυτό το χάος ή άβυσσο των προμορφικών δυνατοτήτων στο οποίο θα μπορέσει να γνωρίσει τις προκαλλιτεχνικές (καθόσον αφανέρωτες) πηγές πνευματικής ενέργειας από τις οποίες ο κόσμος μας συνεχώς αποξενώνεται. Ίσως χρειαστεί να απαρνηθεί ολόκληρη την τέχνη με την σύγχρονη σημασία της και να ξαναβαπτισθεί στα ύδατα της καλλιτεχνικής αποφατικότητας - στα ύδατα που είναι η fons et origo της ύπαρξης του. Αυτό που χρειάζεται μ' άλλα λόγια είναι μια απόταξη από την οποία ξεπήδησε μια Αγία Σοφία και μια Μητρόπολη Σαρτρ, η εκκλησιαστική μουσική και οι εικόνες, και μέσω της οποίας γεννήθηκε αυτό το πνευματικό κεφάλαιο το οποίο η τέχνη και η ζωή του μεταμαεσαιωνικού κόσμου μας πρώτα εκμεταλλεύτηκε, κατόπι σπατάλησε και τελικά εξάντλησε.Όμως κι αν ακόμη μια τέτοια απόταξη βρίσκεται πάνω από τις δυνάμεις του, ο καλλιτέχνης πρέπει τουλάχιστον να παρατήσει την πεποίθηση πως με τα όπλα που τον έχει εξοπλίσει ο ουμανιστικός και επιστημονικός πολιτισμός μπορεί να κάνει οτιδήποτε που να μην χειροτερεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Θα πρέπει να παραιτηθεί όχι εν ονόματι του πολιτισμού του (από τον οποίο έτσι κι αλλιώς έχει νικηθεί και στον οποίο έτσι κι αλλιώς είναι αδύνατο να ζήσει δημιουργικά με κανονικό τρόπο), αλλά εν ονόματι αυτών των πνευματικών πραγματικοτήτων, που είναι πολύ παραπάνω από την ψυχοφυσική πραγματικότητα, τις οποίες έχουμε τόσο παραμελήσει και αρνηθεί. Γιατί αν δεν μπορέσει να το κάνει αυτό - αν δεν μπορέσει να ξαναβρεί αυτές τις πραγματικότητες και να τις ενεργοποιήσει στη δική του ζωή - δε θα μπορέσει να μεταφέρει στη τέχνη του αυτή την ιερή ποιότητα, που υπερβαίνει το ψυχοφυσικό επίπεδο και που είναι η μόνη που μπορεί να μας βοηθήσει να πραγματώσουμε εκείνες τις αξίες που είναι ικανές αν όχι να εκτοπίσουν, τουλάχιστον όμως να καταγγείλουν, τις αξίες που κυριαρχούν στο σημερινό αποιεροποιημένο κόσμο.
Ας υποθέσουμε όμως πως ένας καλλιτέχνης σήμερα θέλει να φτιάξει ένα έργο αυτού του είδους, θα μπορούσε να το κάνει? Μπορεί να γνωρίσει τόσο καλά την πνευματική πραγματικότητα, ώστε να μπορέσει να ποτίσει την τέχνη μ΄αυτή? Η τέχνη που διαθέτει μια ποιότητα ιερότητας είναι μια τέχνη που καθρεφτίζει τη θαυματουργική παρουσία του πνευματικού κόσμου. Είναι η ηχώ του ουρανού πάνω στη γη, είναι αυτή που μεταμορφώνει την ύλη στην οποία είναι σαρκωμένη, χαρίζοντας της υπερφυσική ομορφιά, απομακρύνοντας την αδιαφάνεια της, και κάνοντας τη σύμβολο ενός υψηλότερου επιπέδου πραγματικότητας. Μ' αυτόν τον τρόπο λειτουργεί ως φορέας που υπενθυμίζει στον άνθρωπο την πνευματική του καταγωγή και τον βοηθά στην προσπάθεια του να επιστρέψει σ' αυτή. Προϋποθέτει όμως από την πλευρά του καλλιτέχνη αυτ΄που αποκαλέσαμε μεταφυσική θέαση του σύμπαντος, το να βλέπει δηλαδή πως η πραγματικότητα πηγάζει από το θεό και πως διαθέτει μια ιεραρχική - τουτέστι πνευματική, ψυχική και υλική - δομή. Προϋποθέτει επίσης την εισβολή του ανώτερου επιπέδου - του πνευματικού επιπέδου - στα ψυχικά και φυσικά πεδία της ύπαρξής του, επειδή ειδάλλως δε θα μπορέσει να μεταφέρει στο υλικό της τέχνης του αυτή τη φωτεινάδα, χωρίς την οποία δεν μπορεί να αποκληθεί ιερή.
Σε μια κοινωνία που η μεταφυσική θέαση των πραγμάτων είναι ο κανόνας και που όλα τα μέλη της λίγο ή πολύ συμμετέχουν στη Θρησκεία, στην οποία διαφυλάσσεται αυτή η θέαση, σκοπός της οποίας είναι να αφυπνίσει τη γνώση γι΄αυτή σε κάθε άτομο, είναι αρκετά σαφές πως ο καλλιτέχνης μπορεί να επιτύχει μια προσωπική εμπειρία της πνευματικής πραγματικότητας, και να αποθέσει έτσι στην τέχνη του μια ποιότητα ιερότητας. Επιπλέον, οι εικόνες και τα σύμβολα που χρησιμοποιεί στην τέχνη του, καθώς και η μέθοδος σύμφωνα με την οποία εργάζεται, είναι αυτές που έχουν είδη καθιερωθεί στην ιδιαίτερη θρησκεία του, και η αποτελεσματικότητα τους στη δημιουργία ιερής τέχνης είναι καλά δοκιμασμένη. Σε μια τέτοια παραδοσιακή κοινωνία λοιπόν η τέχνη του θα είναι οπωσδήποτε μια λειτουργική τέχνη, σχεδιασμένη να λειτουργεί σ' ένα πλαίσιο λειτουργικής και τελετουργικής παρουσίας, σ' ένα πλαίσιο προσευχής, άσκησης και θεωρίας.
Συνεχίζεται..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου